II. რას გვასწავლის ხარება მაცხოვრის ყოვლადდიდებული ფერისცვალების შესახებ?
ა) პირველ ყოვლისა იბადება კითხვა: რისთვის ინება უფალმა ასე არაჩვეულებრივად და ასე საზეიმოდ გამოეცხადებინა თავისი საღმრთო დიდება თავისი ქვეყნიური ცხოვრების დროს, ხორცთა შინა მყოფს, მაშინ, როდესაც მისი მოვლინების მიზანი იყო არა განდიდება, არამედ თავის დამდაბლება, ტანჯვა და სიკვდილი? რატომ განაცხადებს იგი თავის საღმრთო დიდებას მხოლოდ რჩეული მოწაფეების წინაშე, რომელთაც უამისოდაც სწამდათ იგი და აღიარებდნენ მას ქრისტედ - ძედ ღმრთისა ცხოველისა? - იმისთვის, რომ,- როგორც წმიდა ეკლესია განმარტავს, - იხილავდნენ რა მას ჯვარცმულს, გულისხმა-ეყოთ, რომ მისი ვნება ნებაყოფლობითი იყო, და მთელი ქვეყნიერებისათვის ექადაგათ შემდგომ, რომ იგი არის ბრწყინვალება ზეციური მამა-ღმერთისა.
ქრისტეს მოწაფეთა რწმენას წინ დიდი გამოცდა მოელოდა: ახლოვდებოდა დრო, როცა სატანა ეკვეთებოდა მათ, დააბრკოლებდა უფლის შეპყრობისა და შეურაცხყოფის, ვნებისა და ჯვარზე სიკვდილის გამო, და ამიტომ თავად უფალიც ილოცებდა თავისი რჩეული მოწაფეებისათვის, რათა არ მოკლებულიყო მათი რწმენა.
ამდენად, ჯერ-იყო უფალს თავისი ღმრთაების უეჭველი მოწმობით განემტკიცებინა მათი რწმენა თავისი დიდების აშკარა, თვალსაჩინო გამოცხადებით და თვით ზეციური მამის უცხადესი მოწმობით დაემტკიცებინა მათთვის, რომ ძე ღმრთისა, მხოლოდშობილი და საყვარელი იყო; ჯერ-იყო ეჩვენებინა მათთვის რომ ეს ღვთაებრივი დიდება არათუ სულ არ მცირდება, არამედ პირიქით - უაღმატებულესი ხდება მისი ჯვარის ძალით; ჯერ იყო განეხვნა მათთვის თუნდაც კიდე იმ ფარდისა, რომლის მიღმაც დაფარულია ჩვენგან მომავალი საუკუნო ცხოვრება, რათა მათი ყველა ქვეყნიური ოცნებები და ყველა ამაო შიში განქარვებულიყო.
და ის, რაც ქრისტეს პირველ მოწაფეებს ესაჭიროებოდათ იმჟამად, იგივე არანაკლებად ესაჭიროებათ ქრისტეს მიმდევრებს ყოველთვის, ყველა დროში. ქრისტეს მოწაფეთა რწმენას ყოველთვის არამცირედი განსაცდელი მოელის, ამიტომ მათ ყოველთვისვე ესაჭიროებათ თავიანთი რწმენის მადლისმიერი განმტკიცება. სატანა ახლაც, როგორც ყოველთვის, გულმოდგინედ ცდილობს ამ საცთურთა დათესვას, ვითარცა იფქლისა. ახლაც ბევრნი არიან ურწმუნოებით დაბრმავებული მწიგნობრები, რომელთაც იესო ქრისტეს დამდაბლებული მდგომარეობა აცთუნებთ და ამბობენ: „ანუ არა ესე არსა ხუროისა მის - იოსების ძე და დედაი მისი მარიამ?“ როცა ამას გაიძახიან, მათ არ სურთ იესოში ღმერთის ჭეშმარიტი ძე დაინახონ, მხოლოდშობილი მამისაგან. ახლაც არიან, აგრეთვე, გრძნობიერობაში შთაფლული სადუკეველები, რომელნიც ამტკიცებენ, რომ არ არსებობს არც მკვდრეთით აღდგომა, არც ანგელოზნი და არც სული. სწორედ ამისთვის გადმოსცეს წმიდა მახარებლებმა ამბავი თაბორის მთის ამ დიდებული მოვლენის შესახებ, ხოლო ეკლესიამ სამარადჟამოდ აღბეჭდა იგი განსაკუთრებული უდიდესი დღესასწაულობით, რათა თაბორის საღმრთო დიდების ნათელი ცხადად განაბრწყინებდეს ჩვენს წინაშე ჩვენი გამომსყიდველის ღვთაებრივ დიდებასაც და ჩვენს მომავალ განდიდებასაც მასში და მის მიერ.
ბ) კვალად, აწინდელი სახარებიდან ჩვენ შევიმეცნებთ ლოცვის ძალას (მუხლი 29). ლოცვის დროს და ლოცვის ძალით იესო ქრისტემ ფერი იცვალა. ლოცვა ჭეშმარიტად საკვირველ ფერისცვალებათ იწვევს ადამიანებში. გავიხსენოთ ძველი აღთქმის დიდი მლოცველები. აი, მართალი ენუქი ლოცვათა ძალით ცოცხლად იქნა აღყვანილი ზეცად. ანდა, აი, წინასწარმეტყველი მოსე, ღმერთის ერთგული მონა, ლოცვისათვის ღირს-იქმნა სასწაულთმოქმედების ნიჭისა და იმისაც, რომ ღმერთთან საუბრით მიეღო მისგან საღმრთო დიდების ანარეკლი თავის პირისახეზეც. ასევე წინასწარმეტყველი ელიაც ლოცვის ძალით დახშავდა ზეცას და განახვნიდა, და იგიც ცოცხლივ ქნა აღტაცებული ზეცად. ჩვენ დროც არ გვეყოფოდა ძველი დროისა თუ ახალი დროის ყველა დიდ მლოცველზე მიგვეთითებინა, რომლებშიც წრფელი ლოცვა საკვირველ გარდაქმნას, ფერისცვალებას იწვევდა. და ნუთუ შენ არ შეგინიშნავს, ჰოი, საყვარელო ძმაო, საკუთარ თავში ლოცვის განსაკუთრებული ძალა და ქმედება? განა შენც უმჯობესისკენ არ შეგიცვლიდა ფერს? თუკი არ შეგინიშნავს, იცოდე, რომ ჯერ არც გილოცია ნამდვილად! სხვა საქმეა ჭეშმარიტი ლოცვა, და სულ სხვა - მლოცველის სახის მიღება. ხშირად ჩვენ უსულგულოდ ვლოცულობთ, ოდენ გარეგნულად. ეს არ არის ლოცვა. მოიკრიბე შენი სულის ყველა ძალა და სხეულთან ერთად აიძულე თავი ილოცო და სულ მალე დაინახავ საკვირველ ცვალებას საკუთარ თავში. სული დაგიმძიმდა? - ლოცვად დადექ, და არაამქვეყნიური სიხარული მოგიცავს, მადლმოსილი ნაპერწკალი გაგინათებს და განგითბობს გულს, - და ეს იქნება შენი ფერისცვალება უმჯობესისაკენ. ანდა რისხვამ შეგიპყრო? - კვლავაც ლოცვად დადექ და სულის ყველა ძალებით ილოცე. და მალე მშვიდობა დამყარდება შენს სულში, და შენ ფერისცვალებას შეიგრძნობ მასში. ილოცე გულმოდგინედ, ილოცე განუწყვეტლივ, და ცვლილებანი უმჯობესისაკენ ცხადად საცნაური გახდება შენთვის.
გ) თავისი ყოვლადდიდებული ფერისცვალების წინ უფალი ჯვარის შესახებ ესაუბრება თავის მოწაფეებს. თვით თაბორის მთაზეც იგი ჯვარისთვის ლოცულობს. ასევე ჯვარი იყო ფერცვალებული მაცხოვრის საუბრის საგანი ზეციურ მკვიდრთა თანა (მუხლი 31). ამით ჩვენ გულისხმა-ვჰყოფთ, თუ რა მნიშვნელობას შეიცავს თავის თავში ჯვარი: ცხადია, რომ სამყაროში არაფერია ქრისტეს ჯვარზე უფრო მნიშვნელოვანი და ფასეული ჩვენთვის. მასშია ჩვენი ცხოვნების სასოება. მასზეა მიმსჭვალული ჩვენი ყველა ცოდვა. მასზე განირთხა უფალმა ჩვენმა იესო ქრისტემ თავისი ყოვლადწმიდა ხელნი, რათა ყველასთვის თავასკენ მოეწოდებინა. ჯვარით განგვეღო ჩვენ სამოთხის სამეუფო კარნი. ჯვარით იქნა შემუსრვილი ამა ქვეყნის მთავრის - წყვდიადის მპყრობელის - ეშმაკის ხელმწიფება. ჯვარის ძალით მივიღეთ ჩვენ უფლება ვიყოთ ღმერთის შვილები, მისნი თვისნი. ჯვარით აღჭურვილნი, ჩვენ ძალმოსილად აღვუდგებით წინ ჩვენი ცხოვნების მტრებს. ეს არის ღმერთის ნიში, უსასყიდლოდ მონიჭებული ყველასთვის, ყოველგვარი დაშვრომის გარეშე. მაგრამ თუკი უფალმა თავის ჯვარს დაუკავშირა გზა დიდებისაკენ, ამით ჩვენც ყველას მიგვითითა,რომ ჯვარის გარეშე არ არსებობს ცხოვნების, საუკუნო დიდების მიღწევის სასოება. „რომელსა ჰნებავს შემოდგომად ჩემდა, უვარ-ყავნ თავი თვისი და აღიღენ ჯვარი თვისი და შემომიდეგინ მე“ (მათე 16,24) - თქვა უფალმა იესომ. მისი შედგომა ნიშნავს მის - მოწაფედ, მიმდევრად ყოფნას, წოდებას მისი სახელით. უფალი მიგვითითებს იმ პირობაზეც, რომლის ძალითაც ნებისმიერ ადამიანს შეუძლია ქრისტეს მოწაფე გახდეს: ესაა ჯვარის აღება, ტვირთვა და მის კვალად შედგომა. როგორია, რა არის ეს ჯვარი, რომელიც ქრისტეს ყველა მიმდევარმა, თითოეულმა ქრისტიანმა უნდა იტვირთოს? - მისი პირველსახეა ქრისტეს ჯვარი. ჩვენი ჯვრები მხოლოდ მსგავსებანი არიან ამ მაცხოვნებელი ნიშისა. თითოეულ ჩვენგანს თავისი ჯვარი ეძლევა. და ერთნაირნიც როდია ჩვენი ჯვრები, მაგრამ მსუბუქი, იოლად სატარებელი ჯვარი არც ერთი არ არის. დაე, ნურავინ ნუ დაიმშვიდებს თავს იმ აზრით, რომ თითქოს, ჯვარის ტვირთვა შესაძლებელი იყოს დაშვრომის გარეშე. „სასუფეველი ცათაი იიძულების (ძალით აღიღების), და რომელნი აიძულებდენ (ძალ-ღონეს არ იშურებდნენ), მათ მიიტაცონ იგი“ (მათე 11,12). მაგრამ ნებაყოფლობით ამორჩეული, დაე, თუნდაც სამძიმო იყოს, მაინც საამო და სასურველია გულისთვის. შეიყვარე ჯვარის ტარება და ნახავ, რომ ეს სასიამოვნო შრომაა, შეზავებული სიხარულით განმსჭვალულ გრძნობასთან ჯვარისმტვირთველი ქრისტეს სიახლოვის გამო. ნუ შეგეშინდება შენი ჯვარის სიმძიმის ქვეშ დავარდნისა! თუკი შენ უქრისტეოდ იტვირთავ და ატარებ მას, იცოდე, რომ ვერ შეიძლებ ამას, ფეხი წაგიცდება და დაეცემი. და ჩვენი ბედნიერებაც სწორედ იმაშია, რომ დიდი ღვთაებრივი ჯვარისმტვირთველი გვიმსუბუქებს ჩვენი ჯვრების სიმძიმეს. თავად უფალი მოგვიწოდებს ჩვენ, ყველა მტვირთველს მისი ჯვარისა და გვანუგეშებს: „მოვედით ჩემდა ტვირთმძიმენო და მაშვრალნო, და მე განგისვენო თქვენ“. იგი თავისი მშვიდი ხმით მარადის მოგვიწოდებს თავისთან ამ სიტყვებით. და მისი ეს მომწოდებელი ხმა ყველა მის ჭეშმარიტ მოწაფესა და მიმდევარს ესმის, რომელნიც ქრისტეს ჯვარის სიმძიმის ქვეშ დაშვრებიან.
დ) თაბორის მთაზე ზეციური მამა ღმერთის ხმა გაისმა ჩვენი უფლის იესო ქრისტესადმი: „ესე არს ძე ჩემი საყვარელი, რომელი მე სათნო ვიყავ, ამისი ისმინეთ!“ (მუხლი 35). ამით მამა ღმერთმა ჩვენ მცნებად დაგვიდო, მარადის ვისმენდეთ უფალ იესოსას, ყოველივეში ვემორჩილებოდეთ მას, რაც კი მან გვამცნო და გვასწავლა. თავად ძე ღმრთისა, უფალი იესო ქრისტე მოითხოვს თავის მოწაფეთაგან სრულს მორჩილებას: „ესე არს ნებაი მომავლინებელისა ჩემისა, რაითა ყოველი, რომელი ხედვიდეს ძესა და ჰრწმენეს მისი, აქუნდეს ცხოვრებაი საუკუნოი“ (იოანე 6,40), და „მე ვარ გზაი და მე ვარ ჭეშმარიტებაი და ცხოვრებაი; არავინ მოვიდეს მამისა, გარნა ჩემ მიერ“ (იოანე 14,6). ეს ნიშნავს, რომ იესო ქრისტეს რწმენის გარეშე არავის ძალუძს ცხოვნდეს - საუკუნო ცხოვრება მიიღოს. მაგრამ მხოლოდ რწმენა არ არის საკმარისი. აუცილებელია, აგრეთვე, ძის ნების აღსრულება - მისი მცნებების დაცვა. იგი თავადვე გვეუბნება ამის შესახებ: „არა ყოველმან, რომელმან მრქუას მე: უფალო, უფალო, და შევიდეს იგი სასუფეველსა ცათასა, არამედ რომელმან ყოს ნებაი მამისა ჩემისა ზეცათაისა“ (მათე 7,21). და „რაისა მეტყვით მე: „უფალო, უფალო! და არა ჰყოფთ, რომელსა მე გეტყვი თქვენ?“ (ლუკა 6,46). ხოლო ყოველ იმ მორწმუნეს, რომელიც ისმენს მის სიტყვას და აღასრულებს მის მცნებებს, უფალი ამგავსებს „კაცსა გონიერსა, რომელმან აღაშენა სახლი თვისი კლდესა ზედა: და გარდამოხდა წვიმაი, მოვიდეს მდინარენი, ქროდეს ქარნი და ეკვეთნეს სახლსა მას, და არა დაეცა, რამეთუ დაფუძნებულ იყო კლდესა ზედა“ (მათე 7,24-25). ღმერთის სიტყვის, უფალ იესოს მოძღვრებისა და მცნებების მსმენელთ და აღმასრულებელთ იგი ნეტარ ადამიანებად ხმობს (ლუკა 11,28). „დედაი ჩემი და ძმანი ჩემნი ესე არიან, რომელთა სიტყვაი ღმრთისაი ისმინონ და ყონ იგი“(ლუკა 8,21), - ამბობს მაცხოვარი. ცხადია, რომ უფალი, პირველ ყოვლისა, რწმენასა და მორჩილებას მოითხოვს ჩვენგან - გწამდეს უფალი იესო ქრისტე და თაყვანი ეცი მას! - გვასწავლის წმიდა ეკლესია. - და დაიმარხე მისნი მცნებანი. ეს უკანასკნელი შემდეგს ნიშნავს: ჩვენ ისე უნდა მივმართოთ ჩვენი ნება, რომ იგი არაფერში არ უნდა ეწინააღმდეგებოდეს უფლის ნებას, უნდა ვიცხოვროთ ქრისტეს მიერ და არასდროს არ უნდა ვდრტვინავდეთ, რომ ეს - ძნელია. გამოსცადე, და შეიტყობ, რომ ქრისტეს მიერ, ქრისტეში ცხოვრება სულისათვის მაცხოვნებელია, და არათუ მძიმეა შენთვის, არამედ - სასიხარულოც. ვინც საკუთარ თავს ჩაჰკვირვებია, მას ადვილად ექნება შენიშნული, რომ ბოროტისაკენ მიდრეკილი ნება გონებასაც აღძრავს ცოდვისმიერ ქმედებათა მოსაწონებლად და გასამართლებლად. და აი, საკუთარ თავს, ოდენ თავის ნებას მინდობილი ადამიანი იბნევა, შეცთომილებებლში ვარდება და აღურაცხელ ცოდვებს სჩადის. და პირიქით, ყოველთა, რომელთაც გადაუწყვეტიათ ქრისტეს მიერ იცხოვრონ, თავისთვის ცხოვრების სახელმძღვანელო წესები აქვთ, ზედმიწევნით ზუსტად მოცემული ცხად და უცვალებელ საღმრთო მცნებებში. რომელ კაცობრივ გონებას შეეძლო ესევითარ წესთა მოგონება? მხოლოდ უზენაესი და უსრულყოფილესი საღმრთო გონება შეიძლებოდა ასეთი სჯ ულისმდებელი ყოფილიყო. მან ხომ სრულყოფილად იცის ადამიანის ბუნებაც. უფალ ღმერთს არაფერი ასეთი არ მოუცია ადამიანისათვის თავის საღმრთო მცნებებში, რომლებიც აღმატებულნი იქნებოდნენ მის ძალებზე და შეუძლებელნი აღსრულებისათვის. საღმრთო მადლი ძალებს ანიჭებს ადამიანს ამ მცნებათა აღსრულებისათვის. რამეთუ ყველაზე მთავარი ის არის, რომ თავად ღმერთი შეგვეწევა მისი მცნებების დამარხვაში. საღმრთო მადლი უხილავად მისდრეკს ადამიანის ნებას ღმერთის ნებისადმი მორჩილებისაკენ. და მაშინ ადამიანის სულშიც მშვიდობა და სიხარული ისადგურებს სულიწმიდისა მიერ (რომ. 14,17). და ჭეშმარიტად იგი ქრისტეში, ქრისტეს მიერ იწყებს ცხოვრებას, და უკვე თავად ქრისტე მოქმედებს მასში. სწორედ ეს არის ჭქშმარიტი ქრისტიანის ცხოვრება, ანუ იმ ადამიანისა, ვინც ნამდვილად უფალ იესო ქრისტეს მონაა.
მღვდელი გრიგოლ დიაჩენკო „სადღესასწაულო სახარებათა განმარტება“, თბილისი, 2002 წ.